ارزیابی و نقشه‌برداری خطر آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع سیراچال با روش تحلیل سلسله مراتبی فازی و GIS‌

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،‌ تهران، ایران.

2 مربی پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،‌ تهران، ایران.

چکیده

پژوهش پیش­رو برای ارزیابی و نقشه‌برداری خطر وقوع آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع سیراچال در استان البرز، با استفاده از فرایند تحلیل سلسله­مراتبی فازی انجام شد. معیارهای مورد استفاده شامل چهار معیار اصلی فیزیوگرافی، زیست‌شناختی، اقلیمی و انسان‌ساخت و زیرمعیارهای مربوط به آنها هستند. نقشه‌های کلیه این عوامل، با استفاده از مدل رقومی ارتفاع منطقه، تصاویر ماهواره‌ای، نمونه‌برداری زمینی و اطلاعات موجود تهیه شدند. همچنین نقشه آتش‌سوزی‌های گذشته طی یک دهه گذشته با استفاده از اطلاعات موجود و نمونه‌برداری زمینی با GPS تهیه شد. سپس وزن معیارهای مؤثر در وقوع آتش‌سوزی با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی محاسبه و با استفاده از ترکیب وزنی نقشه‌های معیارهای مؤثر، نقشه پتانسیل خطر آتش‌سوزی تهیه شد. در پایان نقشه پتانسیل خطر آتش‌سوزی با استفاده از آتش‌سوزی‌های گذشته اعتبارسنجی شده و دقت آن در شناسایی مناطق حساس به آتش‌سوزی ارزیابی شد. نتایج نشان داد که از بین معیارهای اصلی، معیار انسان­ساخت بیشترین تأثیر را در خطر وقوع آتش‌سوزی داشت. همچنین زیرمعیارهای شیب و فاصله از رودخانه، نوع و تراکم پوشش گیاهی و فاصله از جاده دارای بیشترین اهمیت (وزن) در خطر وقوع آتش­سوزی بر اساس فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی محاسبه شدند. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از نقشه پتانسیل خطر آتش‌سوزی، 55/58 درصد منطقه پتانسیل خطر زیاد داشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluating and mapping the fire risk in the forests and rangelands of Sirachal using fuzzy analytic hierarchy process and GIS

نویسندگان [English]

  • Saeedeh Eskandari 1
  • Mostafa Khoshnevis 2
1 Assistant Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran.
2 Senior Research Expert, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran.
چکیده [English]

The current research was performed to evaluate and to map the fire risk occurrence in the forests and rangelands of Sirachal in Alborz province using fuzzy analytic hierarchy process. The used criteria included four main criteria (physiographic, biologic, climatic and human-made) and their sub-criteria. The maps of all these factors were provided using digital elevation model, satellite images, ground sampling and available data. Also, the map of past fires during past decade was prepared by existence data and GPS sampling. Then, the weight of the effective criteria in fire occurrence was calculated using fuzzy analytic hierarchy process. The fire risk potential map was prepared using the weighted combination of the effective criteria maps. Finally, the fire risk potential map was validated using the past fires and its accuracy was evaluated in identifying the fire high-risk areas. The results showed that among the main criteria, human-made criterion had the most impact (weight) on the fire occurrence risk in the area. Also, the sub-criteria slope and distance from river, type and density of vegetation and distance from the road had the highest importance (weight) in the fire occurrence risk based on fuzzy analytic hierarchy process. According to the results of the fire risk potential map, 58.55 percent of the study area has the high-risk potential for fire.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fire risk potential map
  • Ground sampling
  • Human-made criterion
  • Southern Alborz