ارزیابی ادراک بهره‌برداران از هم‌راستایی مدیریت منابع طبیعی با شاخص‌های حکمرانی خوب (پژوهش موردی: شرق استان گلستان)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبدکاووس، گنبدکاووس، ایران

2 استادیار، دانشکده علوم پایه و فنی و مهندسی، دانشگاه گنبدکاووس، گنبدکاووس، ایران

3 استادیار، دانشکده علوم انسانی آزادشهر، دانشگاه گنبدکاووس، گنبدکاووس، ایران

چکیده

مقدمه و هدف: استان گلستان یکی از استان‌های شمالی کشور ایران است که با مساحتی بالغ بر 20367 کیلومتر مربع، 3/1 درصد از مساحت کشور را به­خود اختصاص داده است. متأسفانه منابع طبیعی استان گلستان طی چند دهه اخیر در نتیجه برداشت مازاد از جنگل‌ها و چرای بیش از حد دام‌ها و دیگر اقدامات انسانی مورد تهدید واقع شده و امروزه با چالش‌های اساسی در این زمینه مواجه است. حجم بالای تخریب منابع طبیعی در کنار بروز بحران­های زیست محیطی از قبیل سیل و خشکسالی و غیره ضرورت بررسی و تحقیق دقیق وضعیت مدیریت منابع طبیعی در استان را بیش از پیش نمایان می­سازد تا ضمن اصلاح و برطرف نمودن مشکلات، زمینه بهبود وضعیت مدیریت منابع طبیعی در استان گلستان فراهم شود. در این پژوهش تلاش شد الگوی حکمرانی خوب به­عنوان نظریه­ای نوین در زمینۀ مدیریت منابع طبیعی مورد ارزیابی قرار گیرد. بر این اساس ارزیابی وضعیت موجود مدیریت منابع طبیعی در نواحی شرقی استان گلستان و مقدار انطباق و نزدیکی آن با معیارهای حکمرانی خوب هدف اصلی تحقیق حاضر است.
مواد و روش­ها: در تحقیق حاضر ادارات منابع طبیعی واقع در شرق استان گلستان شامل شهرستان­های رامیان، مینودشت، کلاله، گالیکش، مراوه­تپه و گنبدکاووس، سطح تحلیل و بهره­برداران و ذینفعان منابع طبیعی، واحد تحلیل در­نظر گرفته شدند. برای تعیین تعداد نمونه­های مورد نیاز از فرمول کوکران استفاده شد. بر این اساس حجم نمونه برآوردی، 189 نمونه تعیین شد که پس از دریافت پرسشنامه­ها و بررسی اولیه آنها، در نهایت 177 پرسشنامه صحیح برای تحلیل آماری مورد قبول واقع شدند. در گام بعدی پرسشنامه­های تهیه­شده در اختیار بهره­برداران و ذینفعان منابع طبیعی قرار گرفت. با توجه به مشکلات دسترسی به جامعه هدف، در تحقیق حاضر از نمونه­های در دسترس برای پاسخگویی به سوالات و تکمیل پرسشنامه­ها استفاده شد. به­منظور تحلیل شاخص‌های حکمرانی در مدیریت منابع طبیعی از آزمون تی تک­نمونه­ای و جهت مقایسه حکمرانی خوب منابع طبیعی در شهرستان­های مورد بررسی، آنالیز واریانس یکطرفه به کار گرفته شد.
یافته­ها: نتایج بدست­آمده نشان داد از میان هفت شاخص تبیین کننده حکمرانی خوب، چهار شاخص مشارکت، مسئولیت­پذیری، کارایی و اثربخشی و شاخص وفاق­گرایی امتیاز بالاتری از میانگین نظری به خود اختصاص داده و دیگر شاخص­ها دارای امتیازی پایین­تری از میانگین نظری هستند. همچنین دو شاخص‌ مشارکت و وفاق­گرایی به­ترتیب با امتیاز 3838/3 و 7333/3 بیشترین و شاخص حاکمیت قانون و عدالت و شاخص شفافیت به­ترتیب با میانگین 2551/2 و 2570/2 کمترین امتیاز را به خود اختصاص داده‌اند. مقایسه امتیاز حکمرانی ادارات مختلف نشان داد شهرستان­های رامیان و مراوه­تپه با میانگین 2/3 و 12/2، به­ترتیب بهترین و بدترین وضعیت حکمرانی خوب را داشتند. نتایج آزمون لون نشان داد بین واریانس شهرهای مختلف در صفت حکمرانی خوب منابع طبیعی تفاوت معنی­داری وجود دارد. میانگین کلی شاخص حکمرانی خوب منابع طبیعی در تحقیق حاضر 8884/2 تعیین شد که پایین­تر از مقدار میانگین نظری بوده و نشانگر حکمرانی به­نسبت ضعیف منابع طبیعی در منطقه مورد پژوهش است، براساس آزمون t تک نمونه­ای تفاوت معنی­داری بین حکمرانی خوب منابع طبیعی و حد متوسط گویه­ها مشاهده می­شود. همچنین نتایج نشان می­دهد بین شاخص حکمرانی خوب منابع طبیعی در شهرستان مراوه­تپه با دیگر شهرستان­های مورد بررسی تفاوت معنی­داری مشاهده می‌شود. به عبارتی در بین شهرستان­های مورد بررسی، شهرستان مراوه­تپه از وضعیت حکمرانی متفاوت و ضعیف­تری با دیگر شهرستان­ها برخوردار است. بررسی شاخص­های حکمرانی خوب در شهرستان مراوه­تپه نشان­دهنده این موضوع است که از دیدگاه بهره­برداران دو شاخص شفافیت و قانون محوری به ترتیب با امتیاز 458/1 و 647/1 کمترین امتیاز را از بین شاخص­های هفت­گانه مورد بررسی به خود اختصاص داده­اند که این موضوع بیانگر آن است از دیدگاه بهره­برداران منابع طبیعی در شهرستان مراوه­تپه رعایت قوانین در وضعیت مطلوبی قرار ندارد.
نتیجه­گیری کلی: با توجه به نتایج به­دست­آمده از این پژوهش و همچنین جایگاه حکمرانی منابع طبیعی به­ویژه از طریق فعالیت­های مشارکتی، دخالت دادن بهره­برداران در تهیه و تدوین طرح­ها و پروژه­های منابع طبیعی و استفاده از دانش بومی بهره­برداران، در کنار عضویت در تعاونی­های منابع طبیعی می­تواند نقش به­سزایی در تحقق حکمرانی خوب منابع طبیعی ایفا نماید. با استناد به نتایج و یافته­ها، برای نواحی تحت پژوهش برای تحقق حکمرانی خوب منابع طبیعی پیشنهاد می­شود که به شاخص­های پاسخگویی، حاکمیت قانون و عدالت و شاخص شفافیت توجه بیشتری شود، زیرا در بین شاخص­های دیگر کمترین جایگاه را دارند. برای این کار می­توان از طریق برگزاری جلسات عمومی برای ارائه گزارش مدیران منابع طبیعی اقدام کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Assessing stakeholder perceptions of natural resource management alignment with good governance indices: a case study of the eastern region of Golestan Province

نویسندگان [English]

  • Amin Mohammadi Ostadkelayeh 1
  • Abolfazl Tahmasebi 1
  • Mojtaba kashani 2
  • Mehdi Keshavarz 3
1 Assistant Professor, Faculty of Agriculture and Natural Resources, Gonbad Kavous University, Gonbad Kavous, I.R. Iran
2 Assistant Professor, Faculty of Basic Sciences and Engineering, Gonbad Kavous University, Gonbad Kavous, I.R. Iran
3 Assistant Professor, Faculty of Azadshahr Humanities, Gonbad Kavous University, Gonbad Kavous, I.R. Iran
چکیده [English]

Background and objectives: Golestan province, located in the northern part of Iran, covers an area of 20,367 square kilometers, accounting for 1.3% of the country's total area. Unfortunately, the natural resources of Golestan province have been under threat in recent decades due to deforestation, excessive livestock grazing, and other human activities. As a result, the province faces significant challenges in this regard. The considerable depletion of natural resources, coupled with environmental crises such as floods and droughts, highlights the need for a detailed investigation and research into the management state of natural resources in the province. This research aims to improve the situation by addressing and resolving the existing problems, ultimately enhancing the management of natural resources in Golestan province. The present study seeks to evaluate the model of good governance as a novel theoretical approach in the field of natural resource management. Specifically, the research aims to assess the current state of natural resource management in the eastern regions of Golestan province and its compliance with, as well as proximity to, the criteria of good governance.
Methodology: In the current research, the natural resources departments in the eastern region of Golestan province were selected as the level of analysis. This includes the cities of Ramyan, Minodasht, Kalaleh, Galikesh, Maraveh Tappeh, and Gonbad kavous. The focus of the analysis was on the users and beneficiaries of natural resources. Cochran's formula was employed to determine the required sample size. Based on this calculation, the estimated sample size was determined to be 189 samples. After receiving and reviewing the questionnaires, a total of 177 valid questionnaires were accepted for statistical analysis. Next, the prepared questionnaires were distributed among the users and beneficiaries of natural resources. Due to difficulties in accessing the target community, the research utilized available samples to answer the questions and complete the questionnaires. The research employed the one-sample t-test to analyze the governance indicators in natural resource management and one-way analysis of variance (ANOVA) was conducted to compare the level of good governance in natural resource management among the surveyed cities.
Results: The obtained results revealed that among the seven indicators used to assess good governance, four indicators, namely participation, responsibility, efficiency and effectiveness, and the consensus index, received higher scores compared to the theoretical average, while the remaining indicators scored lower. Specifically, the participation and consensus indicators achieved the highest scores of 3.3838 and 3.7333, respectively, while the rule of law and justice index and the transparency index obtained the lowest scores, averaging 2.2551 and 2.2570, respectively. When comparing the governance scores across different departments, it was found that the cities of Ramyan and Maraveh Tappeh exhibited the best and worst good governance conditions, with average scores of 3.2 and 2.12, respectively. The results of Lon's test demonstrated a significant difference in the variance of good governance among the cities. The overall average of the good governance index for natural resources in this research was determined to be 2.8884, which falls below the theoretical average and indicates relatively poor governance of natural resources in the research area. The one-sample t-test confirmed a significant difference between the good governance of natural resources and the average level of the objects under investigation. Additionally, the results revealed a significant difference between the indexes of good governance of natural resources in Maraveh Tappeh city compared to other surveyed cities. In other words, Maraveh Tappeh city displayed a distinct and weaker governance situation compared to the other cities. Examining the indicators of good governance in Maraveh Tappeh city revealed that, from the users' perspective, the indicators of transparency and law scored the lowest among the seven indicators, with scores of 1.458 and 1.647, respectively. This suggests that compliance with laws is not in a favorable state according to the users of natural resources in Maraveh Tappeh city.
Conclusion: According to the results obtained from this research, as well as the importance of governing natural resources, particularly through collaborative activities, involving users in the planning and formulation of natural resource plans and projects, and utilizing their knowledge, are crucial. Local users, in addition to being members of natural resource cooperatives, can play a significant role in achieving good governance of natural resources. Based on the results and findings, it is suggested that the areas under research focus more on improving the indicators of accountability, the rule of law and justice, and the transparency index, as these indicators are positioned lower compared to others. In order to achieve this, conducting public meetings to present reports from natural resource managers can be an effective approach.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Participatory management
  • Responsiveness
  • Transparency
  • Natural resource management
  • Golestan province
Abedi Sarvestani, A.; Ingram, V., Perceptions and practices of rural council participatory forest governance: Closed co-management in Chehel-Chay, Iran. Forest Policy and Economics 2020, 117,102202.
Ahani, M.; Mosakhani, M.; Najafbeigi, R.; Afsharkazemi, M. A., Cluster Analysis of Iran's Position in the World and Future Trends Based on Good Governance Components. Future Study Management 2019, 30 (116), 99-118.
Ahmadi, M.; Cheraghi, M., Analysis of Effective Factors in Rural Good Governance with Focus on Rural manager (Dehyar), (Case study: Chaipare Bala County, Zanjan Township). Geography (Regional Planning) 2017, 7 (4), 33-44.
Anonymous. View of Natural resources and watershed management in Golestan., 2014; p 57. (In Persian)
Badisar, S.; Ahmadi, S.; Modabernejhad, A., Assessment of Good governance Indicators in the Water Sector. Journal of Environmental Science and Technology 2020, 22 (2), 275-286. (In Persian)
Börzel, T. A.; Grimm, S., Building Desirable (Enough) Governance in Postconflict Societies & Areas of Limited Statehood: The European Union & the Western Balkans Dædalus 2018, 147 (1), 116- 127.
De Graaf, G., Discourse and Tractable Morality. In Handbook of the Philosophical Foundations of Business Ethics, edited by Christoph Lütge 2013, 581– 602.
Eshaghi, S. R.; Rezaei, R.; Hejazi, S. Y.; Shiri, N.; Ghadimi, S. A., Analyzing the Factors Affecting on Rural People’s Participation in the Projects of Natural Resources Conservation. Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research 2013, 44 (3), 463-471. (In Persian)
Fallah, A.; Imani Rastabi, M.; Nazariani, N., Investigation Some Affecting Indicators on Participation in the Sustainable Management of Forests (Case study: traditional area of Kalgachi, Chaharmahal and Bakhtiari Province). Forest Research and Development 2018, 4 (3), 273-288. (In Persian)
Firuozpoor, M,; Erfanzadeh, R,; Ghorbani, M,; Rasekhi, S., Social network analysis and structural scheme of social relation among rangeland stakeholders (Case study: Takor village, Noor). Journal of Rangeland 2016, 9 (3), 244-254. (In Persian)
Gazley, B.; NicholsonCrotty, J., What Drives Good Governance? A Structural Equation Model of Nonprofit Board Performance. Nonprofit and Voluntary Sector Quarterly 2012, 40 (2), 262-220.
Ghorbani, M.; Avazpour, L.; Heydari, S., Appraising the Structural Characteristics of Social Capital of Local Beneficiaries Network in Keeping with Collaborative Natural Resource Governance (Pilot: Sarayan County, South Khorasan Province). Journal of Range and Watershed Management 2018, 71 (1), 241-252. (In Persian)
Grindle, M. S., Desirable governance, RIP: A critique and an alternative. Governance., 2017, 30 (1), 17-22.
Kamyab, H.; Asadolahi, Z., A study on the effects of Hyrcanian deforestation on greenhouse gases emission in Golestan Province. Iranian Journal of Forest and Range Protection Research 2021, 19 (1), 76-93. (In Persian)
Keyani, M.; Zarei, B., Comparative Analysis of NGOs and Local Governments in Achieving Good Governance of Natural Resources. Journal of Range and Watershed Managment, 2022, 75 (2), 245-262. (In Persian)
Khazaee, M.; Ameri Shahrabi, M.; Malekiyan, F., The relationship between good governance and the development of a creative cultural city. Journal of Cultural Management 2020, 14 (50), 157-172. (In Persian)
Kolahi, M., Administrative Organizational Structures towards Environmental Macro-Policies. Journal of the Macro and Strategic Polices 2020, 3 (31), 510-534. (In Persian)
Mahdavi, S. K.; Yousefian, M.; Shahraki, M. R.; Ourmaz, R., An analysis of rangeland beneficiaries' perceptions of participatory governance in rangelands (Case study: rangelands of Aq Qala city, Golestan province). Journal of Range and Watershed Management 2022, 75 (4), 573-590. (In Persian)
Mirshojaeian, H.; Rahbar, F., Causal Relationships between Good Governance Elements in the Countries at the Risk of Natural Resource Curse. The Journal of Economic Studies and Policies 2011, 20 (87), 67-86. (In Persian)
Mohammadzadeh, Y.; Hekmati F.; Sharifi, E., The Effect of Government Size on Good Governance and Economic Performance of Selected Countries. Economic Growth and Development Research 20177 (26), 97-112. (In Persian)
Norouzi, A.; Mahdavi, D.; Badrizadeh, Z., Evaluating the Performance of Village Administrations Using the Framework of Rural Good Governance Indicators (A Case Study: Rural Areas in Central District of Isfahan County). Journal of Rural Research 20178 (4), 649-662. (In Persian)
Paieste, M.; Kolahi, M.; Omranian Khorasani, H., Promoting Natural Resource Management with an Emphasis on Good Governance. Journal of Rangeland 2022, 16 (1), 140-157. (In Persian)
Paieste, M.; Kolahi, M.; Omranian Khorasani, H., Criteria and Indicators; Requirement for Cognition, Applying and Evaluating Good Governance in Natural Resources. Journal of Water and Sustainable Development 2020, 7 (1), 13-22. (In Persian)
Rohani, K.; Hosseini Nasr, S.; Asadi, H.; Tafazoli, M., The effect of recreation, rural population and forest roads on the diversity of forest ‎understory species (case study: Zarin Abad Forests of Sari)‎. Forest Research and Development 2022, 8 (2), 165-179. (In Persian)
Rotberg, R.I., Desirable Governance Measures. Governance, 2014, 27, 511-518.
Saei, A.; Roshan, T., Analyzing the Quality of Governance in Iran. Cultural Studies & Communication 2011, 6 (21), 167-187. (In Persian)
Sajasi Ghidari, H. A.; Hajian, N., Local Management assessment in rural areas with indicators of good governance Case study: villages of Chenaran County. Geographical Planning of Space 2018, 8 (28), 191-208. (In Persian)
Salarian, F.; Tatian, M.; Ghanghermeh, A.; Tamartash, R., Modeling land cover changes in Golestan province using land change modeler (LCM). Journal of RS and GIS for Natural Resources 202112 (4), 47-70. (In Persian)
Savari, M.; Eskandari, H.; Avazpoor, L., Strategies for sustainable use of rangelands applicable for local Communities Case of: Kerman County. Journal of Rangeland 2019, 13 (2), 319-336. (In Persian)
Yeganegi, S.; Alvani, S.; Memarzadeh, G., Ranking indicators of good governance in effective organizations (Case Study: branches of Refah bank in Qazvin Province). Public Policy in Administration 2016, 7 (21), 1-9. (In Persian)
Yeganeh, H.; Yari, R., Sanaee, A.; Yosefi, S., Evaluating economical values of natural recreational places and investigating effective variables on willingness to pay of individuals for natural recreation activities (Case study: Charbagh rangelands of the Gorgan). Journal of Rangeland 2017, 11 (1), 57-72. (In Persian)
Zamani, S.; Zolfaghari, R.; Alvaninejad, S., Evaluation of biodiversity, life form and chorology in ecological groups of Dena conserved area forests. Forest Research and Development 2019, 4 (4), 435-447. (In Persian)
Zayanderoody, M.; Khosroabadi, M.; Shakibaeei, A., The Effects of Good Governance Indicators on Income Distribution Using Panel Data (Case Study: Selected South-Western Asian Countries). The Economic Research 2010, 10 (3), 25-52.